Aile Konutu Şerhi ve Aile Konutuna Dayalı Tapu İptal Davası
Aile Konutuna ilişkin Tapu iptal ve tescil davalarını incelediğimiz bu yazıda ilk önce aile konutuna koruyucu düzenlenleme getiren Medeni Kanunu’muza değineceğiz.
Aile Konutu Nedir?
Aile konutu; eşlerin ve ailenin bir arada yaşadığı, yaşamsal faaliyetlerini devam ettirdiği taşınmaz olarak tanımlanabilir.
Medeni Kanun 194/1. fıkrası gereği ;
Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.
Temel olarak bu kanun üzerinde verilen koruyuculuk yetkisinin diğer eş tarafından açıkca rızasına bağlıp “fiil ehliyeti” nin sınırlandırılıp aile birliğini korunması amaçlanmıştır.
Sosyal hayatta bu kanun hükmü diğer eş için oldukça büyük avantaj sağlamaktadır. Bir eşin diğer eşden habersiz aile konutu üzerinden herhangi bir kısıtlayıcı tasarrufta bulunamamasını sağlamaktadır. En çok yaşadığımız konulardan biri olan aynı zamanda Borçlar hukuku ve İcra hukukunda değindiğimiz durum da çözümleme açısından bu kanuna atıfta bulunacağız. Daha öncesinde eşlerin haberi olmadan bankadan kredi çekilmesi sonucunda verilen ipotek veya bir başkasıyla yapılan kısıtlayıcı ayni haklar eşin rızası olmadan geçerliliği ortadan kaldırmaktadır.
Bu durumda alacaklının veya diğer tarafın diyelim mağduriyet yaşamaması açısından eşin rızasını açıkça almalıdır.
Tapu dairesinden gerekli araştırmalar sonucunda “aile konutu şerhi” bulunmaması durumunda alacaklı tarafından yapılan tasarrufta dahi 3.kişinin iyi niyeti ayırt edilmeksizin geçerli olmayacaktır. 3.kişinin aleniyet ilkesi ‘ni gerekçe gösterip geçerlilik iddiasını Yargıtay kabul etmemiştir.
Buna göre malik olmayan eş, rızası alınmadan malik eş tarafından konutun devri gibi diğer ayni haklara ilişkin yapacağı tüm tasarruflara ilişkin tapu iptal ve tescil davası açabilecektir.
Ancak unutulmamalıdır ki;
3.kişin iktisap ettiği konutun bir başka kişiye satışı durumunda Türk Medeni Kanunu 1023. Maddesine göre kazanımı korunacaktır. Bu durum aile konutu olarak kullanılan taşınmazın tapu kaydında, konutun bu niteliğini gösteren şerh olmaması hali ile ilgilidir ve taşınmazın aile konutu olduğunu bilmeyen ya da bilemeyecek durumda olan üçüncü kişinin tapuya güven ilkesinden yararlanması asıldır.
Madde 1023–Tapu kütüğündeki tescile iyiniyetle dayanarak mülkiyet veya bir başka aynî hak kazanan üçüncü kişinin bu kazanımı korunur.
Malik olmayan eş bu tehlike ile karşı karşıya kalmamak adına tapu dairesinde “aile konutu şerhi” ekleterek kendisini güvenceye alabilir.
Aile Konutu Şerhi
Türk Medeni Kanunu 194/3.fıkrası
Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.
Bu hükme göre malik olmayan eş tapu müdürlüğüne gidip gerekli şerh işleminin tesis edilmesini talep edebilecektir. Aile şerhinden itibaren malik olmayan eş, diğer eşin yapacağı tüm tasarruflara karşı kendisini güvenceye almış olacaktır.
Aile Konutu Şerhi İçin Tapu Müdürlüğünden İstenen Belgeler
Tapu Sicili Tüzüğün “Tasarruf hakkını yasaklayan şerhler için aranacak belgeler” başlıklı49’uncu maddesine göre;
Aile konutu şerhi için merkezi nüfus idaresi sisteminden veya nüfusmüdürlüğünden alınan yerleşim yeri belgesi ile medeni hâli gösterir nüfus kayıt örneği aranır.
Ayrıca, aile konutu şerhi işlenmesi gereken taşınmazın tapu sicilindeki ada/parsel bilgileri ileMERNİS üzerinden alınan yerleşim yeri verilerinin çakıştırılması gerektiği zaman belediye,muhtarlık, kadastro müdürlüğü, apartman yönetimi, LİHKAB vb. kurumlardan bu konuda durumu kanıtlayıcı nitelikte belge alınması gerekmektedir.
