İspat ve deliller hususları muhakeme vasıtaları içerisinde ele alınmıştır. Delil, hakimin muhakeme sürecinde kullandığı araçlardan birtanesidir. Delil, ispata ilişkin bir vasıtadır.  Serbest delil sisteminin geçerli olduğu ve vicdani kanaate göre delillerin takdir edildiği bir sistemde medeni muhakemeden farklı olarak ceza muhakamesi bakımından herhangi bir delil sınırlaması söz konusu değildir.

Ceza Muhakamesinde Neler Delil Olabilir ?

Ceza muhakamesinde delil serbestisi bulunmaktadır. Herşey delil olabilir.

Şimdi çerçeveyi bu ölçüde genişletildiğinde bir normatif sınırın olup olmadığı sorusu haliyle akla gelmektedir. Normatif sınır hukuka aykırı deliller ile çiziliyor. CMK Madde 230’da hükmün gerekçesine ilişkin sınır ile çizilmektedir. Dolayısıyla herşey delil olabilir ve fakat delilin ortaya konması, değerlendirilmesi, hükme dayanak olarak kullanılması olumlu veya olumsuz anlamda dikkate almak veya dikkate almamak anlamında hükme dayanak olarak kullanılabilmesi ancak CMK 230’da çizilen normatif çerçeveye göre olmak durumundadır.

Ceza Muhakamesinde Delil Çeşitleri

Doğrudan deliller ve dolaylı deliller yada doğrudan deliller belirtiler gibi tasnifler bulunmaktadır.

Doğrudan Delil Nedir ?

Yargılama konusu vakayı bizzat ispat edenler doğrudan delildir.  Yargılanan ana olayı tek başına ispat edebilen delildir.  ( kamera kaydı olabilir )

Dolaylı Delil Nedir ?

Keşfe konu olabilen yani dolaylı olarak ispat vasıtası işlevi görenler ise dolaylı deliller gibi bir değerlendirme bulunmaktadır.

Delil Belirti Ayrımı

Bizzat vakayı ispat edenler delildir ancak keşfe konu olabilen yani diğer deliller ile bir araya geldiğinde anlam ifade edenler ise belirtidir gibi ayrım yapılıyor.  Bu ayrım rasyonel olarak bir temele dayansa bile pratik bir sonucu bulunmamaktadır.

Delilin ontolojik varlığı üzerinden bir tasnife gidilebilir. Bunlar ;

• Beyan delilleri

Beyan delilleri bakımından tanık, şüpheli, sanık ifadeleri, sorgu

• Belge delilleri

Yazılı belgeler, ses kaydeden belgeler, dijital veri kaydeden belgeler, görüntü kaydeden belgeler gibi alt tasniflere ayrılması mümkündür.

• Keşfe konu diğer eşya

şeklinde bir tasnif yapılabilir.

İspat süreci bir yekpare değildir. Birden fazla ispat vasıtası birbirine eklenerek bir bütünü sonuçlar. Bu eklenen ispat vasıtaları arasında bir delilin inandırıcılığına ilişkin ispat vasıtası da bulunmaktadır. Örneğin; arama ve arama tutanağı bir ispat vasıtasıdır. Aramadan elde edilen eşya yada belge bir ispat vasıtasıdır. Bu aramanın hukuka uygun olup olmadığına ilişkin zabıt müzmini denilen yani aramaya iştirak eden kolluk görevlisinin dinlenmesi dahi aslına bakılırsa bir tanık anlatımıdır. Vaka ile ilgili değil bir ispat vasıtasının inandırıcı olup olmadığı yada elde ediliş biçimi ile ilgilidir. Dolayısıyla tek başına yargılama konusu vakanın ispatlandığı bir süreç değil ona eklenen birden fazla vakanın ne şekilde gerçekleştiğinin araştırıldığı bir süreçtir.

Tanık Kimdir ?

Tanık, 5 duyusuyla yargılama konusu olayla ilgili edindiği bilgiyi aktaran kişidir. Yargılama konusu olayı belki şöyle revize etmek lazım; İspat sorunu olan yada ispata konu olan vaka ile ilgili bilgisini aktaran şeklinde revize edilebilir. Çünkü yukarıda bahsedilen kolluk görevlileri tanık sıfatıyla dinleniyorlar ve fakat bilgilerinin içeriği vaka değil bir başka olay ile ilgili aramanın ne şekilde yapıldığı gibi bilgileri anlatmaktadır.

Vicdani delil sistemi, herşey delil olabilir dedikten sonra bu ayrımlar yani emare, ipucu gibi ayrımlar aslında ceza muhakemesinden ziyade biraz daha kriminalistik bilimlerierin yaptığı ayrımlardır. Bu ayrımların ceza muhakemesi yönünden hiçbiri doğru değildir. Doğrudan delil, dolaylı delil bunların hiçbiri aslında doğru değildir. Herşey delil olabilir dedikten sonra o deliller ilgili olarak hangi kural geçerliyse o uygulanır. Yani kanuni delil sistemi diye birşey yok. Hakim bir DNA sonucu gelse bile onu tartışabilir. Nasıl tartışabilir.  Mesela DNA usulune uygun yapılıp yapılmadığına, DNA verisi usulune uygun toplanıp toplanmadığına bile değerlendirme konusu yapabilir. Hakim, istediğim gibi takdir edebilirim diyerek bilimsel verilere herhangi bir sağlam gerekçe olmadan karşı çıkması da söz konusu olamaz.

Teknik ve bilimseler çok ileri olduğu için Dijital deliller ceza muhakemesindeki delillerin en önemli alanlarından biri oldu. Hem sıkça başvurulduğu için ama bunun yanı sıra ceza hukukcuları bakımından teknik yönünü bilmekte çok önemlidir. Teknolojik yönünü bilmek hem hakim hem savcı ve avukat için önemlidir.

Belirti yada dolaylı denilen delil mahkumiyet hükmüne tek başına esas alınamaz. Ama bizim yargılamalarımıza baktığımızda bir yerdeki parmak izi tek başına mahkumiyete ne yazıkki esas alınabiliyor. Bu ayrımı uygulamak lazım. Bilimsel delil aksi ispat edilemez değildir. Şahsın yüzünde adli tıp raporunda tokat izini belirtmiş olabilir. Şahıs ise iddiasında bu tokatı bir başkası vurduğu yönündedir. Bu durumda yargılanan konu mağdura tokat atılıp atılmadığı değil ilgili şahsın o tokatı vurup vurmadığıdır. Adli tıptan gelen rapor bunu gösteren bir delil değildir. Belirtidir ve dolaylı delildir.  Bilirkişi raporlarına kutsal kitap muamelesi yapılmamalıdır. Adli birimler bütünüyle birlikte esas alanına dönmelidir. Bizim uygulamamız adli tıp kurumunu bilimsel delilleri belirli standartlara göre değerlendiren ve bu raporları göndermekle kalmayıp o gönderdiği raporu mahkemede gelip anlatması gerekir. Bu yüzden bizdeki uygulamada adli tıp kurumunun bir kabahati bulunmamaktadır. Adli tıp kurumunun kararları sadece kendine itiraz edilebilen kararlar halinde ve mahkemeye hiç gelmiyor. Bu ceza muhakamesinin hiçbir ilkesine uymamaktadır. Hakim kendi bilgi ve tecrübesiyle verebileceği kararları adli tıp kurumuna veya bilirkişiye göndermemelidir.