Ceza yargılamalarında sıkça rastlanılan terimler teknik takip ve fiziki takiptir. Sıkça birbiriyle karıştırılan bu iki terim arasında farklılıklar bulunmaktadır.

Teknik Takip ; telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi,  gizli soruşturmacı kullanılması ve teknik araçlarla izleme tedbirleri uygulanarak kişiye ve delillere ulaşma amacı taşımaktadır. Ceza Muhakemesi Kanunu m.135 ila 140 arasında düzenlenmiştir. Teknik takip tedbirlerine başvuru yapılabilmesi için başkaca yollarla delil etme imkanının bulunmaması, suçun katalogda yer alması gibi şartları bulunur.

Fiziki Takip ; Fiziki takip yolunda şüpheli hakkında herhangi bir görüntü veya kayıt alınmaz. Sadece adli kolluk görevlilerince işlenmiş olan suçun ve şüphelinin tespit edilmesinden sonra; olayın özelliğine göre şüphelinin suç ortağı ya da ortaklarının olup olmadığı, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde suçun işlenip işlenmediği, başka bir yerde gizlediği uyuşturucu veya uyarıcı madde bulunup bulunmadığını tespit etmek gibi nedenlerle failin yakalanmayarak, suça yönlendirilmeden makul bir süre takibine devam edilmesidir.  Bu yöntemle savcı ve kolluk hakim kararı bulunmaksızın takip işlemini süreli bir şekilde yapabilir.  Ceza Muhakamesi Kanunu m.160 ve m.161 gereği bu işlemi yaparlar.

Fiziki takibin nasıl yapılması gerektiği hakkında bir mevzuat olmasa da kabul edilen ve hukuk mantığı ile ele alındığında ayrıca CMK m160 çerçevesinde değerlendirildiğinde kolluk ve savcının fiziki takip yetkisi olarak ayırmak gerekir.

Fiziki Takip Kolluk Yoluyla Yapılması

Fiziki takip yetkisi kolluk ve savcıda olmasına rağmen eğer ki kolluk bu yetkiye dayanarak şüpheli hakkında bir suç işleyecek mi işler mi? mantığıyla hareket ederek takip yürütemez.  Kolluk sokakta devriye halindeyken iki kişinin birbirine bir poşet verdiğini kendi tecrübesiyle o poşetin uyuşturucu madde olduğu şüphesi üzerine kişiyi takip eder suça iştirak eden kişilerin tespitini yapmaya çalışabilir. Yani sıcağı sıcağına bir takip durumu olmalıdır.

Ancak kolluğa ulaşan bir ihbar doğrultusunda ABC sokak adresinde numarası ve dairesi belli evde uyuşturucu satıldığına ilişkin bir durum karşısında kolluk fiziki takip yapmadan evvel Cumhuriyet Savcısına bu ihbarı bildirmelidir. Savcının yazılı talimatları doğrultusunda şüpheliler hakkında daha etkin soruşturma yürütülmesi hem kamu güvenliği ile alakalı daha büyük bir suçun önlenmesi sağlanabilir hemde etkin soruşturma kapsamında şüphelinin lehine olabilecek hususlar ortaya çıkabilir. Fiziki takip tutanağının düzenlenmesi çok önemlidir. Bu bir trafik ceza tutanağı değil sonuçta bir ceza yargılamasının inşaat aşamasıdır. Bu sebeple ceza yargılamasının her aşamasında hukukçu sıfatıyla yani cumhuriyet savcısının bulunması oldukça önem taşımaktadır.

Madde 160 –

(1) Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hâli öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar.

(2) Cumhuriyet savcısı, maddî gerçeğin araştırılması ve adil bir yargılamanın yapılabilmesi için, emrindeki adlî kolluk görevlileri marifetiyle, şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri toplayarak muhafaza altına almakla ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlüdür.

Kendisine ihbar yapılmasından sonra makul bir süre geçmiş olmasına rağmen kolluk, cumhuriyet savcısına haber vermiyorsa düşünceme göre fiziki takip tutanağı hukuka aykırı düzenlenmiş demektedir.  Bu yolla da yetkinin kötüye kullanılmasının engellenmeside sağlanacaktır.

Suç öncesi ve suç sonrası olmak üzere iki görevi bulunan kolluk görevlilerinin öncelikli vazifesi toplumun emniyeti ve düzeni bakımından mevcut bulunan tehlikeleri uzaklaştırmak amacıyla suç işlenmesinin önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınmasıdır. Suç işlenmesinden sonra ise işlenmiş olan suçun tespit edilerek, bu konudaki delillerin toplanması ve suç işlediği belirlenen kişinin başka bir suç işlemeye yönlendirilmeden yakalanıp adalet önüne çıkarılmasıdır. Kolluk görevlilerinin şüphelinin ceza sorumluluğunu arttıracak şekilde davranışlarda bulunmaları hâlinde ise gerek Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 2. maddesinde düzenlenen “hukuk devleti” ilkesi, gerekse Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde hüküm altına alınan “adil yargılanma” hakkı ihlal edilmiş olacaktır.

Fiziki Takip ile Önleme Araması Yapılabilir mi ?

Fiziki takip, kişinin evine, işyerine veya başkalarına kapalı olan yere girmeye neden olmadıkça, yapılabileceğini belirtmiştik. Fiziki takip sonucunda kişilerin kaba üst aramasından elde edilecek delillerin önleme arama kararı mı yoksa adli arama mı olması gerektiği her olaya göre ele alınması gereken bir konu olacaktır.

Yukarıda bahsettiğimiz gibi fiziki takibin ne şekilde cereyan ettiği  hangi arama kararının olması gerektiğine fikir verecektir. Eğer ki kolluk önleme araması sırasında ve önleme arama kararının içeriğindeki suçların açıkça yazılmış olması halinde bu suçlara ilişkin savcıya haber verecek bir zaman olmaması yani sıcak bir takip sonucu suç işlendiğinin görülmesi üzerine elde edilecek deliller önleme kararıyla hukuka uygun hale geleceğini düşünüyorum. Ancak önleme kararında açıkça yer almayan suçlar ile ilgili elde edilecek delillerin hukuka aykırı delil olacağı tartışmasızdır. Bu sebeple ki, CMK m.160 düzenlenmiş ve bu sebeple kolluk kendisine gelen ihbar sonrası derhal cumhuriyet savcısına haber vermesi gerektiği düzenlenmiştir.

Örnek olarak, terör suçları için alınmış bir önleme kararı sonrası kişinin üzerinden uyuşturucu madde elde edildiyse bu hukuka aykırı elde edilmiş bir delil diyeceğiz.

Kısaca, fiziki takip sonucunda arama kararı olmaksızın elde edilmiş bir delil varlığı halinde yapılacak işlem adli veya önleme kararının bulunup bulunmadığını sorgulamak varsa önleme kararının hangi suçlar için ve ne kadar süreyle alındığının ilgili sulh ceza hakimliği kararı örneğinin dosyaya istemek olduğunu söylemeliyiz.

İlgili Makaleler :

• CMK Telefon Dinlemesi Nasıl Yapılır
• Uyuşturucu Ticareti Davasında Gizli Soruşturmacı ( Gizli Polis )
• Uyuşturucu Davasında Gizli Soruşturmacının Olması Zincirleme Suç Hükmü
• Ağır Ceza Avukatı