Hapis Cezasının Ertelenmesi

Hapis cezasının ertelenmesi, 5237 sayılı TCK’da 51. Madde’de ayrı bir başlık halinde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Ceza hukukumuzda vatandaşların topluma kazandırılması adına sanık lehine getirilmiş imkanlardan kanun gereği uygulanabilen bir hükümdür. Her ne kadar sanık için getirilmiş bir hüküm olsada aslında ortada bir mahkumiyet bulunmaktadır. Hükmün uygulanma biçimi farklılık göstermektedir.

Makalemi okumadan önce dikkatinizi çekmek istediğim husus ;
Hapis Cezasının Ertelenmesi ile Kamu davası açılmasının ertelenmesi veya infazın ertelenmesi kavramları karıştırılmamalıdır. Ceza erteleme, mahkumiyet neticesinde verilen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmemesi, dışarda denetim süresi içinde geçirilmesi; infazın ertelenmesi ise kesinleşen hapis cezasının infazının ertelenmesi, yani hükümlünün cezasını cezaevinde infaz edeceği tarihin ertelenmesi anlamına gelmektedir.

Hapis Cezasının Ertelenmesi, mahkeme tarafından mahkumiyet kararıyla belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir.

Yani Türk Ceza Kanuna göre bir kişi işlediği suçtan dolayı cezalandırılır ve her suçun kendine göre bir hapis cezası olduğundan cezaevinde bu süreyi çekmesi beklenir. Ancak bazı şartların bir arada olmasıyla birlikte bu kişiler cezaevinde cezasını geçirmesi yerine bu cezayı şimdilik vermiyorum ama tabiri caizse yaz hesaba diyebilir.

Her ne kadar bu cezayı verdik ama yaz hesaba desek de devlet bir hesaplaşma işine girmez. Çünkü cezanın ertelenmesi hususu bir intikam kurumu değildir. Eğer suç işlediği tespit edilen fakat bir daha suç işlemeyeceğine kanaat getirilen şahsın kişiliği dikkate alınarak cezanın belirlenen bir deneme süresi için cezaevinde infaz edilmemesi, deneme süresi “iyi halli” geçtikten sonra cezanın infaz edilmiş sayılmasına yol açan bir ceza erteleme kurumudur.

Hapis Cezasının Ertelenmesi bazı koşulların olmasıyla değil her koşulun bir arada olmasıyla gerçeklebilen bir kanun hükmüdür.

Hapis Cezasının Ertelenmesi Şartları :

• Hapis Cezasının Ertelenmesi için ceza miktarı,
• Sanığın daha önce kesinleşmiş kasten işlenmiş bir cezasının olmaması,
• Mahkemenin sanık için tekrar suç işlemeyeceğine ilişkin bir kanaat edinmesi gerekmektedir.

Eğer ki bu 3 şart birlikte gerçekleşirse hapis cezasının ertelenmesi hükmü uygulanabilecektir. Şimdi Tek tek bu şartları inceleyelim :

1- Hapis Cezasının Ertelenmesi için Ceza Miktarı

Hapis cezasının ertelenmesi kararı alınabilmesi için ceza miktarı ne olmalıdır sorusuna gelecek olursak ise eğer ki sanık mahkum olursa alacağı mahkumiyet cezası miktarı 2 yıl ( dahil ) veya daha az ise hapis cezasının ertelenmesi mümkün olacaktır. Sanığın alacağı ceza 2 yıl 1 gün bile olsa hapis cezasının ertelenmesi mümkün olmayacaktır. Hapis cezasının ertelenmesinin şartları kısmında belirtildiği gibi ceza miktarı bu hükmün uygulanması için bir ön koşuldur. 2 yıl altında ama diğer şartlar yerinde değilse yine bu hükümden faydalanamacaktır. Çünkü bütün şartların hepsi birlikte olması gerekmekte olduğunu söylemiştik.

Hapis Cezasının Ertelenmesi hükmüne bir istisna getirilmiştir:

Hapis cezasının ertelenmesi Ceza Miktarı başlığı altında işlediğimiz hükümde olduğu gibi en fazla 2 yıllık bir ceza miktarı olması gerektiğiydi. Ancak bu istisna hükmüne göre: 18 yaşından küçük çocuklar ve 65 yaşından büyük kişiler için 3 yıldır. Yani, 18 yaşından küçük bir kişi 3 yıl ceza aldığında bu ceza ertelenebilir.

2- Daha Önce Kasten İşlenmiş Bir Ceza Olmaması Gerekiyor

Başlığımızda da belirttiğimiz gibi hapis cezasının ertelenmesi uygulanabilmesi için sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olması gerekir. Burada kanun kasıtlı suçlardan bahsetmiş bunun dışında kalan taksirle yaralama, araçla kaza yapmak gibi kanunun taksirli saydığı suç tiplerinden herhangi birinden her ne ceza alınırsa alınsın hapis cezası ertelemesi uygulanabilecektir.

Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise kasten işlenmiş bir suç olsa bile eğer ki bu suçtan daha önce 3 aydan daha az bir ceza alınmışsa hapis cezasının ertelenmesi hükmü yine uygulanabilecektir.
Bunun yanında yine daha önce işlediği suç adli para cezasına çevrilmiş ve mahkumiyet hükmü adli para cezasına yönelik ise yine hapis cezasının ertelemesi uygulanabilir.

3- Mahkeme Sanığın Tekrar Suç İşlemeyeceğine İlişkin Kanaat Edinir

Hapis cezasının ertelenmesi için bir diğer koşul ise sanığın mahkemede tekrar bir suç işlemeyeceğine ilişkin bir kanaat oluşturmasıdır. Cezanın temel amacı suç işleyen kişileri ıslah edip tekrar topluma faydalı birer kişiler olarak kazandırmaktır. Ancak kimi durumda kimi sanık mahkeme nezdinde pişmanlık ve yaptığı suçun farkında olarak mahkeme ve hakim nezdinde tüm dava aşamasında bir izlenim yaratır. Bu izlenimin sonunda bu kişinin cezaevinde ıslah edinilmesinden ziyade özgürlüğünün kısıtlanmamasının daha faydalı olabileceği izlenimi yaratırsa bu halde hapis cezasının ertelenmesi kararı verebilir. Bu izlenimin subjektif bir ölçüsü bulunmamaktadır. Ancak Hakim, bütün bu izlenimlerini gerekçelendirip kararında belirtecektir. Gerekçesiz bir suçtan ötürü indirim yapılamayacağı sebebiyle AİHM kararları neticesinde temyiz denetiminden geçebilecek bir gerekçe olmalıdır.

Yukarıda belirttiğim 3 başlıkta hapis cezasının ertelenmesi kararının 3’ününde bir arada bulunması şartlarıydı. Ancak bir de zorunlu olmayan ama hakimin talebi ile kararlaştırılabilen bir diğer koşul daha bulunmaktadır;

Hapis Cezasının Ertelenmesi İçin Zararın Giderilmesi Şartı

Hakim tüm koşullar gerçekleşse bile cezanın ertelenmesini mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen geri verme veya tazmin suretiyle giderilmesi şartına bağlı tutabilir. Zararın giderilmesi koşulu ceza erteleme kararı için zorunlu bir koşul değildir. Bu durumda mağdurun veya kamunun uğradığı zarar giderilinceye kadar kişinin cezası cezaevinde infaz edilir, zarar giderilince de hükümlü cezaevinden serbest bırakılır.

Hapis Cezasının Ertelenmesinde Denetim Süresi

Hapis Cezasının Ertelemesi kararı aldım şimdi ne olacak sorusuna gelince ise burada mahkemenin vereceği 2 seçenek olacaktır. İlk seçenek olarak sadece hapis cezasının ertelenmesi kararı verir ve bu sürede iyi hal ile geçirilmesi yönünde karar verir. Diğer seçenek için ise mahkeme bir denetim süresi belirler. Bu denetim süresi içinde de belirli ödev ve yükümlülükler yükler.

Hakkında hapis cezası erteleme kararı verilen hükümlü 1 yıldan az ve 3 yıldan fazla olmamak üzere bir denetim süresine tabi tutulur. Bu sürenin alt sınırı, mahkum olunan ve ceza erteleme kararına konu olan ceza süresinden az olamaz. Ancak verilen 2 yıllık bir ceza varsa hakim denetim süresi olarak 1 yıl bir ceza belirleyemez. En az 2 yıl bir denetim süresi belirlemelidir.

Denetim süresi, hapis cezasının ertelenmesine ilişkin mahkeme kararının kesinleşmesinden sonra başlar. Kural olarak denetim süresi iyi halli geçirildiği takdirde hükümlünün cezası infaz edilmiş sayılır. Fakat hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, hâkimin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi hâlinde; ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilir.

18 yaşından küçükler meslek ve sanat ehli kazanabilmeleri için bu denetim süresinde eğitimlerini alıp topluma faydalı olabilmeleri sağlanabilmektedir.

Sadece 18 yaşından büyüklerde bir sanat ve meslek edindirme eğitimine tabi tutularak meslek icrası yapan işde çalıştırabilir. Örnek olarak kuaförde çalışabilmektedir.

Eğer ki bu kişi bir sanat veya meslek icra eden biriyse kamu kurumunda veya bir başkasının gözetiminde çalıştırılabilir.

Hapis Cezasının Ertelenmesi Kararı ile Memur Olabilir miyim?

Hapis cezasının ertelenmesi mahkumiyeti kurulan her kişi memur olamaz diye bir kural yoktur. Bunu nereden anlıyoruz; Memur olabilmek için gerekli şartlara bakmamız yeterli. Hapis cezasının ertelenmesi hükmünde bir mahkumiyet vardır. Yukarıda da bahsetmiştik hapis cezasının ertelenmesinde mahkum ediliyor ancak belli bir süre denetim altında tutularak cezanın cezaevi dışında infaz edilmesi anlamına geliyor. Buna göre memurluk içinde hapis cezasının ertelenmesi mahkumiyeti alan bir kişi aldığı ceza 1 yıldan fazla ise, ceza infaz edilene kadar memuriyet veya milletvekilliği gibi kamu görevlerine aday dahi olamaz.

Hapis Cezası Ertelenmesi Kaç Kez Alabilirim?

Hapis cezasının ertelenmesi kararı için en fazla veya en az diye herhangi bir sayı belirtilmemiştir. Eğer hakkında ceza erteleme kararı verilen kişinin daha önce adli sicil kaydı olmamasına rağmen aleyhine cezası kesinleşmeyen birden fazla davası varsa, koşulları sağlamak kaydıyla tüm dosyaları hakkında ceza erteleme kararı verilebilir. Örnek vermek gerekirse 01.01.2019 tarihinde yeni bir dava açılmış olsun, 01.05.2019 tarihinde bir diğer dava açılsın diyelim. Bu 2 dava açıldığında da kesinleşmiş herhangi bir kararı olmadığından adli sicil arşivinde herhangi bir ceza bulunmayacaktı. Bu sebeple ilk davadan bir ceza alındıktan sonra 2.dava yani 01.05.2019 yılında açılan davadan ötürü de hapis cezasının ertelenmesi kararı verilebilmelidir. Bununla alakalı Yargıtay 4. Ceza Dairesi – Karar: 2010/10260 ‘da sanığın tekerrüre esas alınan sabıkasının adli para cezası olması ve daha önce hapise ilişkin mahkumiyetinin bulunmaması karşısında, TCY.nın uyarınca, yargılama evresinde pişman olup olmadığı gözetilerek hüküm kurulması yerine, mükerrir olduğundan söz edilerek cezanın ertelenmesine yer olmadığına karar verilmesi hukuka aykırıdır.

Hapis Cezasının Ertelenmesinde Kanun Yollarına Başvuru

Hapis Cezasının Ertelenmesi bir mahkumiyet kararı olduğundan kanun yollarına başvuru yapılabilir. Hapis cezasının ertelenmesine istinaf başvurusu yapıldığında kararı hem maddi olay açısından hem de hukuki denetim açısından inceleyerek yeni bir karar verecektir. İstinaf de aleyhe bir sonuç varsa koşulları olması kaydıyla mahkemesinden sonra Yargıtay’a temyiz başvurusu da yapılabilir.

Hapis Cezasının Ertelemesi mahkumiyet kararından sonraki denetim süresi içinde işleyeceği yeni bir suç için TCK’nın 51/7. maddesinde hapis cezasına mahkum olan ve bu cezası ertelenen hükümlünün, denetim süresi içerisinde kasıtlı bir suç işlemesi halinde, ertelenen cezasının kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilip verilmeyeceğine dair değerlendirmenin, deneme devresi içinde işlenen ikinci suç kesinleştikten sonra aynen infazına karar verilen ilama ait dosya üzerinde yapılması gerektir. Buna göre denetim süresi içinde yeni bir suç işlendiğinde ve bu dosya kesinleştiğinde ilk mahkemenin verdiği hapis cezasının ertelemesi kararını aynen uygulamaya yetkisi bulunmamaktadır. Mahkemenin yapması gereken ilk hapis cezasının ertelenmesi kararı veren mahkemeye ihbarda bulunmasıdır. Buna göre ilk mahkeme hapis cezasının ertelenmesinin tamamının mı yoksa kalan kısmının mı infaz edileceğine kendisi karar vermelidir.

Diğer tüm infaz hukukna ilişkin yazıları ve infaz hukuku avukatı linkinden arayışlarda bulunan kişilerin soracağı soruları derleyerek yazıda belirtmiş olduk.