Kıdem Tazminatı

4857 sayılı İş Kanunu 112.Maddede düzenlenen “kıdem tazminatı” teriminin ilk önce hukuki tanımını anlamamız gerekiyor.

Kıdem Tazminatı Nedir ?

Kıdem tazminatı; en az bir yıl süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin, kanunda sayılı gösterilen nedenlerden herhangi biri ile iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, işveren tarafından kendisine ödenmesi gereken bedeli ifade etmektedir. Kıdem tazminatı ödenmeyen işçi,  İş Mahkemeleri nezdinde bir dava açmak sureti ile tazminat bedelini işverenden talep edebilme hakkına sahiptir.

Kıdem Tazminatı Şartları Nelerdir ?

4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde, kıdem tazminatı almak için birtakım yasal şartları sağlamak gerekmektedir.

Kimler Kıdem Tazminatı Talep Edebilir?

Kıdem tazminatı talebinde bulunabilmek için gerekli olan birinci koşul, işçinin İş Kanunu’na tabi olması, işçi niteliği taşıması ve sürekli bir işte çalışıyor olmasıdır. İş Kanunu’nda işçi sayılmanın koşulu ise doğal olarak iş sözleşmesine bağlı olarak çalışmaktan geçmektedir. İşçi niteliği taşımayan bireylerin memurlar ile çıkarlarının ve sözleşmeli personelin kıdem tazminatı haklarından yararlanmaları bu durumda mümkün değildir. Süreksiz bir işte çalışan işçinin de aynı şekilde kıdem tazminatından yararlanması mümkün olmaz.

1. Kıdem tazminatı talep edebilmek için kural olarak işçinin aynı işverene bağlı çalışma süresinin en az 1 yıl olması gerekmektedir. Yani iş sözleşmesinin işçinin işe başladığı tarihten itibaren en az bir yıl devam etmiş olması gerekir ve iş sözleşmesinin İş Kanunu hükümlerine tabi olması gerekir. Ayrıca sözleşmenin kanunda belirtilen fesih hallerinden birine dayalı olarak veya işçinin ölümü ile sona ermesi gereklidir.
2. İşçi , işveren tarafından, haklı bir neden olmadığı halde işten çıkarılmış ise,
3. İşçi, sağlık sebepleri ya da işverenin ahlak veya iyi niyet kurallarına aykırı hareketleri gibi haklı bir nedene istinaden veya  zorlayıcı sebepler nedeniyle işi bırakmış ise,
4. İşçi, askerlik görevini yapmak maksadıyla işten ayrılmış ise,
5. İşçi emekliliğe hak kazanmış ya da emeklilik için gerekli prim gün sayısı ile sigortalılık süresini doldurmuş ise,
6. İşçi evlendikten sonra 1 yıl içerisinde işi bırakmış ise, (haklı neden)
7. İşçi vefat ederse yasal mirasçıları da kıdem tazminatını talep edebilirler.

Kıdem Tazminatında Zamanaşımı Süresi

Daha önce 10 yıl olan zamanaşımı süresi 4857 sayılı yasaya eklenen ek maddeyle kıdem ve ihbar tazminatı, kötü niyet ve eşit davranma kuralına aykırılık tazminatları ile yıllık izin ücretinde zamanaşımı 5 yıl oldu.

4857 sayılı yasaya eklenen ek 3. madde ile geçici 8. madde gereğince gerçekleştirilen değişiklik 25.10.2017 tarihi itibariyle Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yasa değişikliği, yürürlüğe girdiği tarihten sonra sona eren iş sözleşmelerinden kaynaklanan yıllık izin ücreti ve tazminatlar hakkında uygulanacak. Kıdem tazminatı için 5 yıl içinde talep yapılmazsa haklar kaybedilecek.

Kıdem Tazminatı Davası Nasıl Açılır?

Daha önce iş mahkemelerine verilecek bir dilekçeyle açılabilen kıdem tazminat talebi ve diğer işçilik alacakları yine 4857 sayılı yasaya eklenen sadece tazminatı değil iş mahkemelerine açılacak birçok davayı artık arabulucular vasıtasıyla çözümünü hükme bağlamış oldu. Artık arabulucuya gidilmeden mahkemeye dava açılamayacak.

Kıdem Tazminatı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?

İş davalarında işçi alacalakları haliyle kıdem tazminatlarıda dahil görevli mahkemeler İş Mahkemeleri’dir. Yetkili mahkemenin tespiti bakımından;  kıdem tazminatı alacağına ilişkin açılacak davalarda işçinin işini gördüğü yer mahkemesi ve davalının yani işverenin yerleşim yeri mahkemesi yetkili mahkemedir. Ancak bazı taşra olarak nitelendirilen kırsal kesimlerde iş mahkemeleri kurulmamıştır. Bu durumda ise Asliye Hukuk Mahkemeleri görevli olarak iş davalarına bakabileceklerdir.

Ayrıca ;

5216 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği 23.07.2004 tarihinden sonra Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 27.12.2004 tarih ve 636 sayılı kararı ile Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalan ilçelerde görülmekte olan ve 5216 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği tarihe kadar açılmış olan iş davalarının açıldığı mahkemelerde görülmeye devam olunmasına, bu tarihten sonra açılan iş davalarına ise Yüksek Kurulun 14.11.2002 tarih ve 520 sayılı kararı gereğince bağlı bulundukları ağır ceza merkezlerinde oluşturulan müstakil iş mahkemelerinde görülmesine karar verilmiştir.

karar gereği örneğin Büyükçekmece adliyesi bölgesinde görülecek bir iş hukukundan kaynaklanan dava,  Büyükçekmece Adliyesi’nde iş mahkemeleri olmaması sebebiyle Bakırköy İş Mahkemelerinde görülecektir.

YARGITAY
20. Hukuk Dairesi 2006/16730 E.N , 2006/18558 K.N.

Ancak yinede hsk yapacağı değişiklikleri takip etmenin zor olacağı düşünüldüğünde bu gibi uyuşmazlık durumlarında mahkemelerin kalemlerine de sorulabilir.

İş davaları , kıdem tazminatı davası gibi iş davaları mutlaka iş hukuku davaları üzerine çalışan bir iş hukuku avukatı, işçi avukatı ile sağlanması mağduriyetlerin önlenmesinde yarar sağlayacaktır.