Soruşturma Nedir? Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığına Dair Karar
Ceza Muhakamesi Kanunu’na göre yetkili mercilere suç şüphesinin öğrenilmesinden başlayıp cumhuriyet savcısının hazırlamış olduğu iddianamenin kabulüne kadar geçen bu evreye soruşturma aşaması denilir. İddianamenin kabulüyle başlayıp hükmün kesinleşmesine kadar geçen süreç ise kovuşturma evresidir. ( Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 2 )
Soruşturma sürecinde, suç işlendiğine ilişkin haberdar olan soruşturma makamları suça ilişkin delilleri ve fail yada failleri araştırır.
Ceza Muhakamesi Kanununa göre Cumhuriyet Savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimi veren bir hali öğrenir öğrenmez, kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere, hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar ( Ceza Muhakamesi Kanunu madde 160 )
Savcılık makamı kendisine ulaşan her türlü şikayeti dikkate alır. Ancak bu şikayetler sonucunda suç teşkil edecek bir fiil olmaması veya soyut bir olay olması durumunda soruşturma açılmasına yer olmadığı kararı verebilir.
Savcılık makamı, soruşturma evresinin sonunda elde ettiği delillere göre kamu davasının açılması talebiyle iddianame düzenleyebileceği gibi elde ettiği deliller neticesinde kamu davasının açılmasına ilişkin koşullar oluşmamışsa kovuşturmaya yer olmadığı kararı verebilir.
Soruşturmaya Yer Yok Kararı ( SYOK) ile Kovuşturmaya Yer Yok Kararı Arasındaki Fark
Soruşturmaya yer olmadığı kararı soruşturmanın başında verilir. Kovuşturmaya Yer Yok Kararı ise soruşturma evresinin sonunda verilir. Kovuşturma evresinde de ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilir. Tüm bu kararlar hukuki sonuçları ve süreçleri bakımından birbirinden ayrılmaktadır.
Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararına İtiraz
Suç teşkil edecek bir konu üzerine şikayette bulundunuz ve savcılık tarafından yapılan incelemede şikayetiniz ile alakalı soruşturmaya yer olmadığı kararı verildiğinde bu karara karşı itiraz hakkınız bulunmaktadır.
İhbar ve şikâyet konusu fiilin suç oluşturmadığının herhangi bir araştırma yapılmasını gerektirmeksizin açıkça anlaşılması veya ihbar ve şikâyetin soyut ve genel nitelikte olması durumunda soruşturma yapılmasına yer olmadığına karar verilir. Bu durumda şikâyet edilen kişiye şüpheli sıfatı verilemez. Soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar, varsa ihbarda bulunana veya şikâyetçiye bildirilir ve bu karara karşı 173 üncü maddedeki usule göre itiraz edilebilir. İtirazın kabulü hâlinde Cumhuriyet başsavcılığı soruşturma işlemlerini başlatır. Bu fıkra uyarınca yapılan işlemler ve verilen kararlar, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından görülebilir. ( Ceza Muhakamesi Kanunu madde 158/6.fıkra)
Ceza Muhakamesi Kanunu Madde 173 İtirazın nereye ve nasıl yapılacağını düzenlemiştir;
Madde 173 –(1) Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir.
Soruşturma evresi ceza yargılamasının en önemli evrelerinden biridir.
Cumhuriyet Savcısı, maddi gerçeğin araştırılması için emrindeki adli kolluk görevlileri marifetiyle, şüphelinin hem lehine hemde aleyhine olan delilleri toplayarak muhafaza altına almakla ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlüdür.
Soruşturma işlemleri, Cumhuriyet Savcısının emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle adli kolluğa yaptırılır. Soruşturma aşamasında yazılılık kuralı çok önemlidir. Tüm aşamalar yazılı olarak gerçekleştirilir. Cumhuriyet Savcısı dahi adli kolluk görevlilerine emirlerini yazılı bildirir, acele hallerde ise sözlü verirken bu sözlü emiri en kısa sürede yazılı olarak da bildirmekle mecburidir.
Çocuklarla ilgili soruşturma aşamasında ilgili kolluk görevi öncelikle kolluk çocuk birimleri tarafından yerşne getirilmektedir. Çocuk kollukta bulunduğu sırada yanında yakınlarından birinin bulunmasına imkan sağlanmaktadır.
Bu haliyle soruşturma aşaması ceza yargılamasının ilk ayağı vasfında olup kovuşturma aşamasında delillerin ortaya dökülüp tartışıldığı bu sürecin de temelini oluşturur. Bu sebeple soruşturma aşamasında ceza avukatı terimi olmasa da ceza davaları üzerine çalışma gösteren avukat yardımıyla sürecin takibi yapılmalıdır.
