Fikri Mülkiyetin Korunması

Fikri mülkiyet korunması, fransız ihtilalinden sonra başlayan bir tarihe dayanıyor. Eser sahibi, yaşadığı dönem ve ondan sonraki 10 yıl süreyle korumaya sahip oluyor. Fransız ihtilali zamanında kiliselerin kişilere ait eserleri kopyalamaya başladıklarında eser sahiplerine hiçbir karşılık vermeyerek eserleri çoğaltma haklarıda kendilerinde bulunuyor. Aynı zamanda eserleri çoğaltma yetkileri feodal beylerde ve krallarda bulunuyor. Bu imtiyazlar daha sonra yayınevi mülkiyetine dönüşüyor. Fransız ihtilalinden sonra bu imtiyazların tümü kaldırılarak yukarıda bahsedilen süreyle korumaya eser sahipleri sahip oluyorlar. Bu süreçten sonra ideolojik temellerine değinmek gerekirse fikri mülkiyetin 3 temel özelliği bulunuyor;

• Soyutluk

Fikri ürün soyuttur. Sonrasında somutlaşacak hal almış olsa da fikir soyuttur. Heykel’i heykel yapan mermer değil heykeltraşın fikrini yansıttığı sanatıdır.

• Ülkesel

Telif hakları için tescil şart değildir. Ancak sınai mülkiyet açısından hengi ülkede koruma talep ediliyorsa o ülkede tescil edilmiş sayılacaktır.

Anayasa Mahkemesine göre Fikri mülkiyetin tanımı; Anayasa mahkemesine göre fikri mülkiyetin konusunu, maddi ve gayrimaddi mallar oluşturmaktadır. Tanışır ve taşınmaz mallar maddi mallar iken fikri sınai mallar ise gayri maddi mallar kapsamındadır.

Dünya milli fikri haklar örgütünün fikri mülkiyet kapsamında ele aldığı konular; bilim, edebiyat, müzik, güzel sanat eserleri ve bunlarla bağlantılı haklardan haksız rekabet hükümleri ve haksız rekabete karşı alınması gereken önlemler patent, marka, coğrafi işaretler bir takım sınai haklar fikri haklar kapsamındadır.

Ticaretle bağlantılı fikri mülkiyet anlaşması bulunmaktadır. Bu fikri mülkiyet alanındaki en kapsamlı anlaşma olarak kabul edilmektedir. Dünya Ticaret Örgütü’ne üye devletlerde kabul edilmiş ve bu anlaşma bakıldığında çerçeve bir anlaşmadır. Üye devletler bu anlaşmaya göre mevzuatlarını düzenlemektedir. Çünkü Dünya Ticaret Örgütü’nün bir fikri mülkiyet konseyi bulunmakta ve bunu denetlemektedirler. Türk hukukumuzun son gözden geçirilmesi 2000-2001 yılı dönemi olmuştur. Hatta mevzuatımızdaki 5846 sayılı Fikri ve Sanat eserleri kanunu, 6769 sayılı Sınai mülkiyet kanunu ticaretle ile bağlantılı fikri mülkiyet anlaşması çerçevesinde düzenlenmiştir.

Diğer önemli anlaşmalar ise, Ekonomik Sosyal Kültürel Uluslarası Sözleşmesi 15. maddesinde Avrupa Birliği temel haklar bildirgesinde fikri mülkiyet korunmalıdır şeklinde açıkça yer almıştır. Bunun yanında İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde Madde 27’de yine fikri mülkiyete yer verilmiştir.

X Firmasının piyasada bilinen isminin web sitesinin domain hakkının başka kişi tarafından kaydedilmiş olması fikri mülkiyetin ihlalidir. Çünkü fikri mülkiyetin korunması için kaydedicinin fiiliyatta somut şekilde kullandığını ispat etmesi gerekir. Eğer bunu ispat edemiyorsa o halde başka X firmasının fikri mülkiyet hakkı ihlal edildiği karinesi kabul görecektir.