Dolandırıcılık ve TCK 168 Kapsamındaki Suçlarda Soruşturma Aşamasında Etkin Pişmanlık Hükmünün Hatırlatılması

Bu yazıda özellikle dolandırıcılık suçları başta olmak üzere TCK 168 kapsamında yer alan Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs ve diğer etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanma imkanı bulan suçlar bakımından soruşturma aşamasında etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabileceğinin şüpheliye hatırlatılması konusuna değineceğiz.

Etkin pişmanlık hükümleri failin suç gerçekleştikten sonra gösterdiği pişmanlık üzere uğranılan zararın fail tarafından giderilmesidir. Etkin pişmanlık TCK 168 ‘de soruşturma ve kovuşturma aşaması olarak ikiye ayrılmış durumdadır. soruşturma aşamasında zararın giderilmesi halinde ceza 2/3 kadar indirilirken kovuşturma aşamasında ise 1/2 oranında indirim yapılmaktadır.

Özelikle nitelikli dolandırıcılık suçlarında ceza miktarlarının çok yüksek olması sebebiyle faillerin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanarak zararın karşılanması durumu oldukça önem arz ediyor.

Dolandırıcılık suçlarında asıl failler bir maske kullanarak kendilerini gizlemiş olduklarından görünürde olan şüphelilerde mağdur durumda olabiliyor. Bu durumda zaten mağdur olmuş kişilerin ikinci kez daha ağır bir yaptırım olan özgürlüğü bağlayıcı bir hapis cezasıyla karşı karşıya kalması hakkaniyetli olmayacaktır.  İşte bu sebeple bu mağduriyetlerin önüne geçmek için doğru bir savunma ve etkin pişmanlık gibi lehe olan hükümlerin uygulanması oldukça önem taşımaktadır.

Soruşturma aşamasında etkin pişmanlığın 2/3 oranın cezada indirim imkanı vermişken bu aşamada zararın giderilmesi oldukça avantajlı olduğunu fail açısından yukarıda söylemiştik. Bu aşama C.savcılığının soruşturma aşamasında şüpheliye zararın giderilip giderilmeyeceğine yönelik hatırlatma yapması durumu fail açısından ve mağdur açısından da önemlidir. Mağdur açısından da önemlidir çünkü zararının tazmini en kısa sürede tazmin edilmesi anlamına gelecektir. Tecrübeyle gördüğümüz kadarıyla failler bu aşamda etkin pişmanlık sürecinin kovuşturma yada soruşturma aşamasındaki bu avantajı bilmediklerinden hatta zararın giderilmesi veya giderilmemesi halinde oluşabilecekleri bilmeden süreci geçirmektedirler. Kanunu bilmemek gerekçe olmasa da CMK 147/1-f maddesinde ;

f) Şüpheden kurtulması için somut delillerin toplanmasını isteyebileceği hatırlatılır ve kendisi aleyhine var olan şüphe nedenlerini ortadan kaldırmak ve lehine olan hususları ileri
sürmek olanağı tanınır.

yer almaktadır.  

Yargıtay bazı kararlarında C.savcısının şüpheliye etkin pişmanlıktan yararlanma gibi bir kanuni zorunluluğu olmadığı gerekçesiyle reddetmektedir. Ancak kanaatimce bu uygulama doğru değildir.

Bu duruma bakacak olursak mahkemeler çoğu zaman sanıklara zararları gidermek için belli bir süre verirken kanunda yazan süreye uymamaktadır. O zaman C.savcısının böyle bir hatırlatma yasal zorunluluğu yokken mahkemenin sanıklara böylesi bir süre dayatması da hukuken doğru değildir.

Sonuç olarak, C.savcısı soruşturma aşamasında şüpheliye zararın giderilip giderilmeyeceğini ve zararın giderilmesi halindeki haklarını anlatması gerektiği, mahkemeninde sanıklara süre vermesinin doğru olmadığı kanaati taşımaktayım.

Diğer Hukuki Makaleler :